Aksaray ilinin en güzel ilçesi ve mahallesi hangisi? Gibi sorular sosyal medyada ve internet mecralarında sık sık soruluyor. İşte bu ve bunun gibi soruların cevapları haberimizde yer alıyor.
Aksaray ilinin en güzel ilçesi ve mahallesi hangisi?
Aksaray, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan bir ildir. Konya Havzası ve Kapadokya’nın bir kısmını kapsar ve merkezi Aksaray şehridir. 1933’te il statüsünden ilçe statüsüne düşürülmüştür, ancak 15 Haziran 1989 tarihinde çıkarılan 3578 sayılı yasa ile Niğde’den ayrılarak tekrar il olmuştur.
Niğde’nin kuzeybatısında, Konya’nın doğusunda ve Ankara’nın güneydoğusunda konumlanmıştır. 2022 yılı itibariyle nüfusu 433.055 kişi ve yüz ölçümü 7.659 km²’dir. 2022 yılında Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, merkez ilçe dahil olmak üzere toplamda 8 ilçe, 22 belediye, bu belediyelerde 157 mahalle ve ek olarak 175 köy bulunmaktadır.
Kurşura, Hitit tabletlerinde bu isimle geçerken, İlk Çağ’da Garsaura adıyla bilinmiştir. Kapadokya Kralı Archeleos döneminde şehir yeniden yapılandırılmış ve Archeleos’un şehri anlamına gelen Archelais ismi verilmiştir (Caesar-Kayseri, Herakleios-Ereğli gibi örneklerde olduğu gibi). Türklerin Anadolu’ya gelmesinin ardından, şehrin adı Türkçe’ye çevrilerek Aksaray olarak anılmaya başlanmıştır.
Osmanlı belgelerinde “Aksara” şeklinde de geçmiştir. Tarihi adını yaklaşık bin yıl boyunca korumuştur. Halk arasında ve Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde, II. Kılıçarslan’ın inşa ettiği beyaz saraydan adını aldığına dair bir efsane bulunmaktadır, ancak bu iddianın resmi ve tarihi bir dayanağı bulunmamaktadır.
Ağaçören İlçesi
Ağaçören, daha önce Panlı olarak bilinen bir ilçedir ve Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde, Aksaray iline bağlıdır. 2022 yılında yapılan nüfus sayımına göre, ilçenin nüfusu 7.577 kişidir. Ağaçören, 407 kilometrekarelik bir alanı kapsar ve ortalama yüksekliği 1.217 metredir.
Bu bölge, MÖ 3-4. yüzyıllarda Hititler tarafından bir yerleşim yeri olarak kullanılmış ve daha sonra Bizans döneminde Kapadokya’nın bir parçası olmuştur. Taşkale ve Kilise bölgelerinde bulunan arkeolojik kalıntılar, bu dönemlere aittir. 1071 yılından itibaren Oğuzlar ve Peçenekler, bu bölgeye yerleşmişlerdir. Daha sonra, Anadolu Selçukluları’nın egemenliği altına girmişlerdir.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin çöküşünün ardından, Karamanoğulları bu bölgeye hakim olmuş ve sonrasında Kadı Burhaneddin Beyliği’nin yönetimine geçmiştir. Osmanlı döneminde bölgede çok fazla hareketlilik olmamıştır ve mütareke döneminde düşman işgaline maruz kalmamıştır.
Aksaray, işgal altındaki bölgelerden büyük bir göç dalgası yaşamıştır. 1920’den 1933’e kadar Panlı, Aksaray’ın tek nahiyesi olarak hizmet vermiştir. Ancak, Aksaray’ın ilçe statüsüne yükseltilmesiyle Ankara’ya bağlanmıştır. İlçenin ismi 1961’de Ağaçören olarak değiştirilmiştir. Daha sonra, Ankara’ya bağlı bir nahiye iken, 15.06.1989 tarihinde ve 3578 sayılı kanunla ilçe statüsüne kavuşarak yeniden Aksaray’a bağlanmıştır.
Eskilü İlçesi
Eskil, Aksaray’ın bir ilçesi olarak bilinir. Eski zamanlarda genellikle “Eski il” olarak anılan Eskil, ilk olarak bugünkü Gavuröreni mevkiinde, Tuz Gölü’ne yakın bir konumda kurulmuştur. Anadolu Selçuklu döneminde Sultan II. Kılıçarslan’ın liderliğinde, Eskil ve çevresine Türk boyları yerleştirilmiş ve böylece bölge Türkleştirilmiştir.
Osmanlı döneminde Eskil, Eyalman Vilayeti’ne bağlı bir merkez olarak belirtilmiştir. Bu bilgi, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi İl Yazıları defterinde yer almaktadır. Eskil, geniş yerleşim alanlarına sahip bir bölgedir ve burada tarihi kalıntılara sıklıkla rastlanır. Böğet Köyü, Ortakuyu, Köşk, Hüyüklü, Mutlu, Çulfa, Sağsak ve Tosun Yaylaları’nda bulunan höyükler, bölgenin tarihine ışık tutar. Bu alanlarda mimari eser kalıntılarına da rastlanabilir.
Gülağaç İlçesi
Gülağaç, Aksaray’ın merkezine 33 km mesafede bulunan bir ilçedir. Belediyesi 1957 yılında Ağaçlı adıyla kurulmuştur. Aksaray’ın il statüsü kazanmasının ardından, 9 Mayıs 1990 tarihli ve 3644 sayılı kanunla Ağaçlı olan ismi Gülağaç olarak değiştirilmiş ve ilçe statüsü kazanmıştır. Ihlara Vadisi’ne 12 km, Derinkuyu Yeraltı Şehri’ne ise 50 km uzaklıkta bulunan Gülağaç, Aksaray il merkezine iki asfalt yol ile bağlanmaktadır. Bu yolların uzunlukları sırasıyla 33 km ve 40 km’dir.
Gülağaç’ta halkın gelenek ve göreneklere olan bağlılığı oldukça belirgindir. Düğün törenleri ve dini ile milli bayram kutlamaları büyük bir coşkuyla gerçekleştirilir. Türkiye’nin sadece Gülağaç bölgesinde özgün olarak kutlanan dini bayramlar vardır. Düğünlerde, geleneksel düğün yemekleri sunulur ve kına gecesi ile gelin alma törenleri düzenlenir. Düğün sahibine komşular hem maddi hem de manevi destek sağlarlar. Misafirler en iyi şekilde ağırlanır ve memnuniyetleri ön planda tutulur. Gülağaç’ın deniz seviyesinden yüksekliği 1.170 metredir.
Güzelyurt İlçesi
Güzelyurt, Aksaray’ın bir ilçesidir ve Aksaray merkezine 45 km, Ihlara Vadisi’ne 15 km mesafededir. Eski ismi Gelveri olan bu yerleşim yeri, “güzel” ve “su” anlamına gelen Rumca kelimelerin birleşmesiyle bu ismi almıştır. Hıristiyanlığın yayılmasına katkıda bulunan Ortodoks mezhebinin büyük azizlerinden biri olan Nenzili Gregor, Güzelyurt’u önemli bir merkez yapmıştır.
Güzelyurt’ta ikamet eden Rum nüfusu, Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus mübadelesi sonucunda Yunanistan’ın Kavala şehrine bağlı Nea Karvali beldesine taşınmıştır. Benzer şekilde, Selanik’te yaşayan Türkler de Güzelyurt’a yerleşmiştir. İlçe, Niğde’den gelen göçmenleri de ağırlamıştır. İlçe merkezinde bir manastır bulunur ve bu yapı otel olarak hizmet vermektedir.
Ayrıca, çukurda kalan bir mahallede büyük bir Ortodoks kilisesi, taş döşeli bir yol ve çevresinde mağara kiliseleri ziyaretçilerin ilgisini çekebilir.
Ortaköy İlçesi
Ortaköy, Aksaray iline bağlı bir ilçe olup, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde yer almaktadır. 2022 yılında yapılan nüfus sayımına göre, ilçenin nüfusu 31.818 kişidir. Ortaköy, 725 kilometrekarelik bir alanı kapsar ve deniz seviyesinden ortalama 1,140 metre yüksekliktedir.
1470 yılında İshak Paşa, Şereflikoçhisar ve Aksaray bölgelerini Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolüne geçirdi. Bu durum, Ortaköy ve çevresinin de Osmanlı yönetimine dahil olmasını sağladı. 1477’de Aksaray ve çevresindeki nüfus sayımı yapıldı, tahrir defterleri oluşturuldu ve mülkler ile vakıflar belirlendi.
Bu dönemde Aksaray, Karaman Eyaleti’ne bağlı bir sancak merkeziydi. Aksaray’a Hasandağı, Bekir, Eyübeli, Sahra, Ova, Eyyup nahiyeleri ve Şereflikoçhisar nahiyesi dahil edildi. Ortaköy halkı, II. Beyazıd döneminde Cem Sultan’ın isyanında Sultan Beyazıd’ın yanında yer aldılar. Kurtuluş Savaşı sırasında Ortaköy halkı Türklerin yanında yer aldılar.
Sarıyahşi İlçesi
Sarıyahşi, Aksaray’ın bir ilçesidir ve isminin kökeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, İbrahim Hakkı Konyalı’nın eserlerinde belirtildiği üzere, ismini Yahşi Han’dan almış olabilir. Yahşi Han, bir Türk askeri idi ve yaralıyken askerleriyle birlikte Sarıyahşi’den geçerken hayatını kaybetti. Bu bölge daha önce “sarı” olarak biliniyordu ve “yahşi” ile birleşerek Sarıyahşi adını aldı.
“Yahşi” kelimesi sözlükte “güzel” anlamına gelir, bu nedenle Sarıyahşi’nin anlamı da Sarıgüzel olabilir. Sarıyahşi 1957’de kasaba statüsü kazandı. Başlangıçta Ankara’nın Şereflikoçhisar ilçesine bağlıyken, 15 Haziran 1989 tarihli ve 3587 sayılı kanunla ilçe oldu ve Aksaray’a bağlandı, ki o zamanlar il statüsüne yükselmişti.
Sultanhanı İlçesi
Sultanhanı, Aksaray’ın bir ilçesidir ve adını, sınırları içerisinde yer alan Selçuklu dönemine ait Sultan Han kervansarayından alır. 2017 yılında çıkan bir KHK ile ilçe statüsü kazanmıştır. Daha önce Aksaray Merkez ilçesine bağlı olan Yeşiltömek köyü, bu KHK ile Sultanhanı ilçesine dahil edilmiştir. Bu durum, Sultanhanı’nın idari yapısında önemli bir değişiklik olmuştur.
Sultanhanı Kasabası, Aksaray’da bulunan Sultanhan, 1229 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad’ın emriyle inşa edilmiştir. Daha sonra, 1278 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından genişletilmiştir. Hanın yazlık bölümünün kapısı, geometrik desenlerle süslenmiş ve göz alıcıdır. Hanın içindeki tüm yapılar, özellikle Sivas’taki Gök Medrese’ye benzer özelliklere sahiptir.
Aksaray'lı vatandaşlar tarafından sık sık sorulan Aksaray ilinin en güzel ilçesi ve mahallesi hangisi? Sorusuna cevap vermek için yaptığımız araştırmalar sonucunda. Aksaray'ın en güzel ilçesi olarak karşımıza Güzelyurt ilçesi çıkıyor.