Çeke vade yazılırsa ne olur? Çek vadesi yasal mı?

Çek, bir ödeme yöntemi olarak işlev görür. Bankaya teslim edildiğinde ödenmesi beklenir, ancak vadeli bir araç olarak piyasada da kullanılır. Kredi kartlarının daha geniş bir kullanım alanı bulmasıyla birlikte çeklerin prestiji azalmış olsa da, içerdikleri form şartları ve yasal koruma nedeniyle hala yaygın olarak kullanılmaktadır. En çok merak edilen konulardan biri de Çekte vade olur mu? İşte detaylarıyla haberimizde açıkladık...

Çeke vade yazılırsa ne olur?

Türk Ticaret Kanunu’na göre, çeklerde vade tarihi belirtilmez. Bankaya sunulduğunda, çek anında ödenmelidir ve herhangi bir vade kaydı göz ardı edilir.

Eğer çek üzerine ileri bir tarih yazılmışsa, bu tarih çeki düzenleyen kişi tarafından belirlenen keşide tarihi olarak kabul edilir. Keşide tarihi, çekin bankaya ibrazından önce belirlendiğinden, çek karşılıksız çıkarsa ve yeterli bakiye yoksa, çeki düzenleyen kişi veya yetkililer, çekin tutarı kadar adli para cezasına çarptırılabilir.

Çek vadesi yasal mı?

Türk Ticaret Kanunu’nun 795. maddesi uyarınca, çeklerin vadesi olmaz ve bankaya sunulduğunda ödeme yapılması gerekir. Ancak Türkiye’de, çekler genellikle bir ödeme aracı yerine kredi aracı olarak kullanılmıştır. Bu nedenle, çek üzerine düzenleme tarihi olarak o günün değil, gelecek bir tarihin yazılmasıyla “vadeli çek” adı verilen bir uygulama yaygınlaşmıştır. Vadeli çekler, bu şekilde geniş bir kullanım alanına sahip olmuştur.

1985 yılında çıkarılan eski Çek Kanunu’nun 16/1 maddesi uyarınca, vadeli çek düzenleyicileri, çeki düzenleme tarihinden önce tahsil edilmeye çalışıldığında ve karşılığı olmadığında, karşılıksız çek suçu nedeniyle cezai işlemlere maruz kalacak şekilde düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile vadeli çeklerin erken tahsil edilmesi gibi yanlış uygulamaların önlenmesi hedeflenmiştir.

Hapis ve para cezaları dahi, çek kullanımını azaltamadı; aksine, cezai yaptırımların varlığı, güveni artırarak çeklerin bonolara tercih edilmesine yol açtı.

Kanun koyucu, çek kullanımının yaygınlığını göz önünde bulundurarak, bu durumu zamanla kabullenmiş ve çeklerde vade uygulamasını “geçici” olarak nitelendirdiği düzenlemelerle yasal hale getirmiştir. Bu düzenlemeler sürekli olarak yenilenmektedir ve bu konudaki en son yasal düzenleme budur.

31/12/2017 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.” (Çek Kanunu Geçici 3. madde f. 1 b. 5)

Çek nedir?

Tarih boyunca, insanlar nakitlerini veya değerli eşyalarını, örneğin mücevher veya altın gibi, güvenlik amacıyla sarraflara, bankerlere ya da bankalara bırakmışlardır. Bu değerli eşyaların sahipleri, istedikleri zaman bu eşyalarını geri alabilirlerdi. Zamanla, bu kişilere, yazılı bir emirle bu değerli eşyalar üzerinde tasarrufta bulunmalarına olanak sağlandı. Değerli eşyanın sahibi, eşyayı saklayan kişiye bir mektup göndererek, belirli bir miktarın üçüncü bir şahsa ödenmesini isteyebilirdi. Günümüzde bu yazılı emre “çek” adı verilmektedir.

Çek, bir banka hesabı sahibinin, bankasına hitaben yazdığı ve hesaptaki belirli bir miktar paranın, hesap sahibinden başka birine ödenmesini talep eden bir ödeme aracı olarak tanımlanabilir.

Çek'in hukuki niteliği nedir?

Çek, kambiyo senetlerinden biridir ve emre yazılı olması sebebiyle poliçeye benzer özellikler taşır. Temel olarak, “nitelikli havale ilişkisi” üzerine kuruludur (Türk Ticaret Kanunu m. 780/1-b). Çekle ilgili üç temel rol bulunmaktadır:

• Keşideci (çeki düzenleyen),
• Banka (muhatap),
• Lehdar (çekin lehine düzenlendiği kişi) veya hamil (çeki devralan).

Vade nedir?

Vade, günlük hayatta genellikle bir işin tamamlanması ya da bir borcun geri ödenmesi için kararlaştırılan veya yasal olarak belirlenen süreyi tanımlar. “Bir borcun vadesi” ifadesi, borçlunun borcunu ödemesi için ayrılan zaman dilimini belirtir. Örneğin, “Bu borcun vadesi üç aydır” denildiğinde, borçlunun ödeme yapması için üç aylık bir süresi olduğu anlaşılır.

Hukuk ve teknik terimlerde ise vade, borcun ödenmesi gereken son tarihi, yani mehil süresinin bitişini ifade eder. “Bir borcun vadesi” tabiri kullanıldığında, borcun son ödeme günü kastedilir. Örneğin, “Bu borcun vadesi geldi” denildiğinde, borcun ödenmesi gereken günün geldiği anlamına gelir. Genel olarak, borcun vadesinin uzaması, faiz oranlarının da artmasına yol açar.

Çek vadesinde tahsil edilmezse ne olur?

Çek, ticari işlemlerde yaygın olarak kullanılan değerli bir belgedir ve vadesi, sunulma zamanını ifade eder. Eğer çek, vadesi geldiğinde tahsil edilemezse, alacaklı ile borçlu arasında çeşitli hukuki sonuçlar doğabilir.

Vadesi dolmuş ve tahsil edilmemiş bir çek, kambiyo senetleri kategorisine girer ve bu senetler için öngörülen takip haklarından yoksun bırakılır. Ayrıca, çekin geçerlilik süresi boyunca bankaya sunulmazsa, bankanın ödeme yapma yükümlülüğü sona erer. Ancak, çeki keşide eden kişi çekten vazgeçmemişse, banka ilk altı ay içinde ödemeyi yapmayı tercih edebilir.

Çek vadesi en fazla ne kadar olabilir?

Çekin ödeme tarihi, çek üzerinde belirtilen ve ödemenin yapılacağı tarihi ifade eder. Çekin ödeme tarihi, çekin çeşidine ve kullanıldığı amaçlara bağlı olarak farklılık gösterebilir. Vadeli çek olarak adlandırılan bir çek türü mevcuttur ve bu, ödemeyi hemen değil, belirlenen bir gelecek tarihte yapmak isteyen satıcılar tarafından tercih edilen bir yöntemdir. Vadeli çekin vadesi, çekin vade süresini hesaplamak için kullanılan bir formül ile tespit edilir.

Diğer yandan, ATM’den günlük para çekme limiti, bankaların 2024 yılında yaptığı bir düzenleme ile artırılmıştır. Daha önce günlük 5 bin TL olan limit, şimdi bazı bankalarda 10 bin TL’ye, bazılarında ise 15 bin TL’ye yükseltilmiştir. Bu limit, karekod ile nakit çekme işlemleri için de geçerlidir.

Çeke faiz yazılırsa ne olur?

Çek üzerine faiz şartı eklenmesi yasal olarak mümkün değildir. Eğer bir çek üzerine faiz şartı yazılırsa, bu durum hukuki açıdan geçersiz kabul edilir ve çekin geçerliliğine etki etmez. Çekin düzenlenmesinden sonra düzenleyicinin vefat etmesi, hukuki ehliyetini kaybetmesi ya da iflas etmesi gibi durumlar çekin geçerliliğini etkilemez.

Çek, ticarette önemli bir ödeme aracı olarak kabul edilir. Çekin geçerli olabilmesi için üzerinde yer alması gereken bazı zorunlu bilgiler vardır. Bu bilgilerin eksik olması durumunda, banka çeki ödemeyi reddedebilir. Çekin karşılıksız çıkartılması ise yasal bir suçtur ve bu durum adli para cezası ile cezalandırılabilir.