Ülkemizde her kesimden insanlar ve düşünceler var, bu düşünceler ve farklılıkların olduğu yerde birçok parti merak edilmeye başladı. Merak edilen Partilerin arasında ise Dem parti var. Peki, Dem parti kime ait? Dem parti kurucusu kimdir? Dem parti ne zaman kuruldu? Demokrat Parti sağcı mı solcu mu? İşte bu ve buna benzer tüm soruların cevaplarını sizler için araştırdık ve derledik. Haberimizin içeriğinde mevcuttur...
Dem parti kime ait?
Türkiye, 1924 ve 1930 yılında 2 defa çok partili demokratik hayata geçmeyi denemiş fakat olumlu sonuç alamamıştır. O dönemde iktidarda olan Cumhuriyet Halk Partisi ile özdeşleşmeye başlamıştır. 1937 yılında ise Parti ilkeleri anayasaya girdi. Başa gelen İsmet İnönü ise eski dönemin küskünlerini etrafında topladı.
II. Dünya Savaşı günleri sırasında alınan kararlar ise muhalif olacak olan bir grubun oluşumuna engel oldu. Savaşın ekonomiyi etkilemesi ise bazı büyük kentlerde karaborsacılığın ortaya çıkması, sermayenin belirli ellerde toplanmasını kolaylaştırdı. Bu durumda, genç nüfusun silah altına alınması küçük ve orta büyüklükteki çiftçinin üretimini düşürdü.
Büyük toprak sahipleri arzı kendileri kontrol etmeye artan talep karşısında ise arzdaki daralma enflasyonu ve yaşam pahalılığını arttırdı.
Bu durumlar karşısınd ise halk çözümü Varlık Vergisinde buldu ve sonrasında ise Çiftçiyi Topraklandırma Kanununda buldu. Bu kanunda ise büyük toprak sahiplerinin toprakları bölünerek, küçük çiftçiye destek sağlamak hedefleniyordu.
II.Dünya Savaşı, 1945'te demokrasilerin zaferi ile son bulduğunda Türkiye bu durumdaydı. Bir yandan da II. Dünya Savaşı'nın galiplerinden olan "Sovyet Sosyalist Cumhuriyet Birliği'nin lideri olan STALİN, Kars, Ardahan ve Artvin'i arzuluyordu.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ise SSCB'ye karşı Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'a yaklaşıyordu ve Stalin, istediği Kars, Ardahan ve Artin için, 19 Mayıs 1945 günü yaptığı konuşmada bu arzuya yeşil ışık yaktı.
Daha sonra ise 12 haziran 1945 yılında Menderes e Köprülü VATAN gazetesinde CHP iktidarına karşı örneğine rastlanmayan sertlikte yazılar yazmaya başladılar.
Netice olarak, Menderes, Koraltan ve Köprülü partiden ihraç edildiler ve aynı gruptan olan Celâl Bayar ise önce milletvekilliğinden sonrasında ise CHP'den istifa etti.
Dem parti ne zaman kuruldu?
Celal Bayar, 1 Aralık 1945 yılında ise parti kuracaklarını açıkladı. Cumhurbaşkanı İnönü tarafından destek alan Celal Bayar, 7 Ocak 1946 günü Demokrat Parti'yi kurdu.
1946'da kurulan Dem parti, 1950- 1954 ve 1957 yıllarındaki seçimleri kazanmış olup yaklaşık 10 yıl boyunca iktirda kalmıştır ancak 1960 senesinde tarih mayıs 27'i gösterdiğinde Askeri Darbe ile iktidar düşürülmüş ve 2 gün sonra 29 mayıs 1960 senesinde kapatılmıştır.
Ayrıca o dönemde, bozuk olan ekonomide dış ödeme dengesinin bozulması sonucu 7 Eylül 1946'da Türk Lirasının değeri düşürüldü.
Bu olay Demokrat Parti'ye daha çok prim kazandırdı ve iktidarın güç yitirmesine neden oldu. 1947'de ise bütçe görüşmeleri sırasında Başbakan Recep Peker ile Demokrat Parti arasında tartışmalar yaşandı. Ve bunun ardından Demokrat Parti, TBMM'yi terk etti.
O dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün araya girmesi ile belli başlı o sorunlar aşıldı ve bunun üzerine Demokrat Parti 7 Ocak 1947'de ilk kurultayını yaptı fakat toplantıda özgürlük ve demokrasi arzuları bir defa daha vurgulanırken bunları içeren "Hürriyet Misakı" kabul edilmesi üzerine iktidar tarafından Demokrat Partiye sert hücumlar başladı.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile Demokrat Parti Genel Başkanı Celâl Bayar arasında görüşmeler yapıldı ve sonunda İnönü 12 Temmuz 1947'de 12 Temmuz Beyannamesi'i yayınladı.
Beyannamede İnönü, siyasal partilerin Türk demokrasisinin vazgeçilmez unsurları olduğunu vurguladı ve Başbakan Recep Peker ayrılarak yerine Hasan Saka geldi. Bu yumuşama ve iktidarla düzeltilen ilişkiler tepki çekti ve öne gelen bir grup partiden ayrıldı.
20 Temmuz 1948 yılında ise Fevzi Çakmak, Kenan Öner, Sadık Aldoğan, Yusuf Kemal Tengirşenk, Hikmet Bayur ve Yusuf Hikmet Bayur, MİLLET PARTİSİNİ kurdu.
Böylece 12 Temmuz Beyannamesi ile hem Cumhuriyet Halk Partisi hem de Demokrat Parti, sertlik yanlısı gruplardan kurtulmuş bulunuyordu. Demokrat Parti, 17 Ekim 1948'de ara seçimlere, seçime güven duymadığı için MP ile birlikte katılmadı.
22 Mayıs 1950 tarihinde TBMM’de yapılan oylamada Celal Bayar Cumhurbaşkanı, Refik Koraltan da meclis başkanı seçilmiştir. Öte yandan Demokrat Parti’nin genel başkanı olarak da Adnan Menderes seçilmiş ve hükümeti kurma ile görevlendirilmiştir.
Demokrat Parti dönemi olarak nitelendirilen 1950-1960 yılları arası iç ve dış siyasette çok önemli gelişmelerin yaşandığı önemli bir dönem olarak tarihte yerini almıştır.
Demokrat parti'nin yasal ilk çalışması ne?
Demokrat Parti'nin yasal anlamda ilk çalışması Arapça ezan yasağını kaldırmak oldu. Radyoda dini yayınlar yapılması ve mevlit yayınlanması üzerindeki yasakları kaldırttı.
II. Dünya Savaşı yıllarında yaşanan yoksulluğu henüz unutulmamış olması ise Demokrat Parti'ye olan sempatiyi daha da arttırdı.
1950 seçimleri sonrasında ülkede yaşanan ekonomik ferahlama, II. Dünya Savaşı yıllarının üzerinden pek az bir süre geçmesi nedeniyle büyük önem kazanmaktaydı.
Bu koşullar altında gidilen 2 Mayıs 1954 seçimlerinde Demokrat Parti gücünü iyice arttırdı ve Demokrat Parti 5,3 milyon oy alarak, Türkiye genel seçimleri tarihinde kırılamamış bir oy rekoru kırdı.
Bu oy miktarı toplam oyların %56,6'lık kısmı demekti, 503 milletvekilliği kazandı. 3,1 milyon oy alan CHP sadece 31 milletvekili kazanabildi. Arada sadece 2 milyon oy fark olmasına rağmen milletvekili sayıları arasında bu kadar fark olmasının sebebi, 1950 seçim kanunu değişikliğinde CHP'nin değişmesini istemediği çoğunluk sistemidir.
Celâl Bayar 513 milletvekilinin katıldığı oylamada 486 oy alarak bir defa daha cumhurbaşkanlığına seçildi.
Cumhuriyet Tarihinden Günümüze Kadar En yüksek Güvenoyu Alan Kabile Kimin?
Adnan Menderes üçüncü kabinesini kurdu.Bu kabine cumhuriyet tarihinde günümüze kadar en yüksek güvenoyunu almış kabinedir .
İkinci iktidar döneminde, iktidar ile muhalefet arası gerginleşti. İktidar baskılarını daha da arttırdı. Parti içindeki anlaşmazlıklar partinin bölünmesine sebep oldu.
Bunun üzerine 20 Aralık 1955'te Hürriyet Partisi'nin kurulmasına yol açtı. 1950 ve 1954 seçimlerinden sonra ilk defa muhalefetin oyu iktidarın üzerine çıkmıştı. Muhalefete göre Demokrat Parti artık azınlığın iktidarıydı. Seçimler sonrasında da gerginlikler devam etti.
TBMM Kasım ayında açıldı. Celâl Bayar 610 milletvekilinden 413 DP milletvekilinin katıldığı oylamada 413 oy alarak üçüncü defa cumhurbaşkanlığına seçildi. Adnan Menderes beşinci hükûmetini kurdu ve güvenoyu aldı.
1957 seçimlerinden sonra siyasi ortamda sertlik günden güne daha da artmaya başladı.
Dolar kuru 2,80 liradan 9,02 liraya çıktı. Bu tedbir dış ödeme dengesini biraz olsun sağladı ise bile yaşanan ekonomik durgunluk, zamları, işsizliği ve iflasları da beraberinde getirmişti.
Demokrat Parti lideri ve Başbakan Adnan Menderes 12 Ekim 1958'de Manisa'da yaptığı konuşmada, kin ve husumet cephesi olarak tanımladığı muhalefetin oluşturduğu Güç Birliği Cephesi karşı bir Vatan Cephesi kurulması gerektiğini vurguladı.
Bu sırada 1955 yılından beridir ilerleyen Kıbrıs Sorunu da kendini gösterdi. Kıbrıs'ta EOKA örgütü Türkler üzerinde baskı yapmaya başlamıştı.
Türkiye adanın bölünmesinden yanaydı. 1958 başlarında adada bulunan İngiliz askerler Türkler'e ateş açınca büyük bir tepki ortaya çıktı. Türkiye ayağa kalktı.
Başbakan Menderes bu antlaşma için Londra'ya giderken uçağı düştü. 14 kişinin öldüğü kazada başbakana herhangi bir şey olmadı. Ekonomide ve dış politikada bunlar yaşanırken iç politikada muhalefete yönelik baskılar da artıyordu.
Mayıs 1959'da CHP lideri İsmet İnönü Uşak'ta saldırıya uğradı. İzmir'de, İstanbul'da ve Ankara'da CHP liderine saldırılar oldu.
Türkiye bu kargaşa ortamı içerisinde 1960 yılına doğru ilerlerken 31 Temmuz 1959'da Avrupa Ekonomik Topluluğu'na üye olmak için başvurdu.
Meclisteki kargaşa sokağa taşmakta gecikmedi. 28-29 Nisan 1960'ta İstanbul ve Ankara'da üniversite öğrencileri olaylı gösteriler yaptılar. Üniversiteler kapatıldı iki şehirde de sıkıyönetim ilan edildi.
Demokrat Partili gençler 5 Mayıs 1960 günü, iktidara destek olmak için Ankara Kızılay Meydanı'nda bir gösteri düzenlemeyi planladılar.
Ege Bölgesi'ne giderek İzmir, Bergama ve Manisa'da CHP'yi eleştiren konuşmalar yaptı. Ülkedeki gerginliğin gitgide artması, sokaklarda çatışmalar çıkması sonunda 27 Mayıs 1960 sabahı, Kumay Albay Alparslan Türkeş tarafından Ankara Radyosu'ndan okunan bildiri ile son buldu.
Demokrat Parti sağcı mı solcu mu? DP partisi hangi ittifakta?
Türkiye'de merkez sağ siyasi hayatına 1946 yılında kurulan Demokrat Parti ile başlamıştır. Demokrat Parti'nin 10 yıllık iktidarı sonrasında Adalet Partisi 1961 yılında Demokrat Parti'nin yerini almış ve merkez sağı temellendirmiştir.
Millet İttifakı, 5 Mayıs 2018 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti arasında kurulan seçim ittifakı. Daha sonrasında Demokrasi ve Atılım Partisi, Gelecek Partisi ittifaka katılmıştır.
