Ülkemizin önemli gelir kaynaklarından birisi olan tarımda en kritik yere sahip ürünlerden bir tanesi de Üzüm. Üzüm üretimi ve üretiliciği hakkında çok fazla soru soruluyor. İşte o sorulardan olan En güzel üzüm hangisi? İşte Türkiye'de yetişen en iyi üzümler. İşte üzüm ve çeşitleri hakkında merak edilen soruların cevapları sizlerle.
En güzel üzüm hangisi? İşte Türkiye'de yetişen en iyi üzümler
Anadolu’daki bağcılık ve şarapçılık tarihi genellikle Hitit uygarlığı ile ilişkilendirilir, ancak Hititler bu yetenekleri Anadolu’da daha önceden var olan topluluklardan öğrenmiştir. Asurlular, şarapçılık konusunda önemli bir ilerleme kaydetmişler ve kuru üzüm ile şarabın ticaretini yaparak, bu ürünleri üretildikleri yerlerden farklı bölgelere taşımışlardır.
Diyarbakır’da gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda, M.Ö. 1300’lü yıllara tarihlenen üzüm fosilleri ve şarapçılığa dair aletler bulunmuştur. Bu bulgular, üzüm uygarlığının köklerinin çok daha eskiye, tarih öncesi dönemlere dayandığını ortaya koymaktadır.
Arkeolojik kazılar, bir bölgede belirli bir ürünün kullanımının en güçlü kanıtlarından biridir. Özellikle sıkça kullanılan veya tüketilen nesnelerin kalıntıları, kazılardan elde edilen değerli bulgulardır. Anadolu, üzüm tüketiminin ve binlerce yıl süren üzüm yetiştiriciliğinin yapıldığı bir bölgedir.
Türkiye’deki arkeolojik kazılarda, çeşitli bölgelerden çıkarılan tarihi eserlerde üzümle ilgili figür ve kabartmalar bulunmuştur. Bu, söz konusu bölgede bağcılık kültürünün yaygın olduğunu gösteren önemli kanıtlardan biridir.
Anadolu’nun asma tarihçesi, bölgedeki medeniyetlerle birlikte başlar. Şarap kültürü, tarihi çok daha eskilere dayanmasına rağmen, genellikle Hititler döneminde ortaya çıktığı düşünülür. Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenen ve M.Ö. 3000’lere tarihlenen Hitit dönemine ait som altından yapılmış bir şarap sürahisi ve ayaklı şarap kadehi, bilinen en eski şarap kabıdır.
Anadolu kültüründe, asma ve üzümün önemi birçok tarihi eserde kendini gösterir. Diyarbakır Ulu Cami, Anadolu’nun en eski camisi olarak bilinir ve 639 yılında Martoma Kilisesi’nin Müslüman Araplar tarafından camiye dönüştürülmesiyle oluşmuştur. Caminin süslemelerinde asma yaprakları ve üzüm salkımları kullanılmıştır ve bu detaylar göze çarpar.
Asma ve üzüm figürleri, farklı medeniyetlerin dönemlerinde çeşme başları ve mezar taşları gibi yerlerde de sıklıkla kullanılmıştır. Ayrıca, asma figürü, dış cephe süslemelerinde taş işçiliğinin vazgeçilmez motiflerinden biri haline gelmiştir.
Türkiye'de Yetiştirilen Sofralık Üzüm Çeşitleri
VİCTORİA Üzüm Çeşidi
Kültürel Özellikleri
Olgunlaşma : orta erken
Budama : kısa
Yöre : Ege, Marmara
Tane Özellikleri
Renk : yeşil-sarı
Şekil : uzun eliptik
Büyüklük : çok iri 10-12 gr.
Çekirdek : 1-2
Tat : doğal
Salkım Özellikleri
Şekil : piramit
Büyüklük : çok iri 700-800 gr.
Sıklık : dolgun
EARLY SWEET Üzüm Çeşidi
Kültürel Özellikleri
Olgunlaşma : Çok erkenci
Budama : Karışık
Yöre : Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu
Tüketim : Sofralık + Kurutmalık
Tane Özellikleri
Renk : Sarımsı - yeşil
Şekil : eliptik - yuvarlak
Büyüklük : çok iri 5-6 gr.
Çekirdek : Çekirdeksiz
Tat : Çeşide özgü aroma
Salkım Özellikleri
Şekil : Konik
Büyüklük : 750-900 gr.
Sıklık : Dolgun-Seyrek
Terbiye Şekli
Çardak - yarım çardak ve 6 telli terbiye sistemine uygun Guyot.
TRAKYA İLKEREN Üzüm Çeşidi
Alphonse Lavallée X Perlette
Salkım Özellikleri: Büyüklük: Büyük (600-650 g)
Sıklık: Sık
Olgunlaşma: Erkenci, erken olgunlaşmasına rağmen omca üzerinde, uzun süre
bozulmadan kalabilmektedir.
Budama: Karışık veya kısa budanması gereken bir çeşittir.
Verimli bir çeşittir.
Tane özellikleri
Taneler koyu kırmızı-mor renkli, Yuvarlak şekildedir.
Büyüklük: orta (4- 5 g)
Tane-sap bağlantısı kuvvetli, yola dayanımı iyidir.
Erkenci, kıyı bölgelerde yetiştiriciliği uygundur.
YALOVA İNCİSİ Üzüm Çeşidi
Hönüsü X Siyah Gemre
Salkım Özellikleri;
Büyüklük: Orta (400-550 g)
Sıklık: Normal
Olgunlaşma: Erken (bölgede temmuz ayı)
Budama: Kısa
Verim: Dekara 1000-1600 kg
Tane özellikleri;
Renk:Yeşil-sarı
Şekil : Oval
Büyüklük: Fazla (5 g)
Çekirdek: 2-3
Tad: Aromasız
CARDINAL Üzüm Çeşidi
Flame Tokay X Ribier
Salkım Özellikleri
Büyüklük: İri (500-650 g)
Sıklık: Seyrek
Olgunlaşma: Temmuz ortası
Budama: Kısa (En çok 4 gözlü)
Verim: 1000-2800 kg/da
Tane özellikleri
Renk:Kırmızı-mor
Şekil : Yuvarlak
Büyüklük: Çok fazla iri (7 g)
FANTASY SEEDLESS Üzüm Çeşidi
Salkım Özellikleri
Şekil: Konik
Büyüklük: Orta (500 g)
Sıklık: Gevşek veya normal yapıda
Olgunlaşma: Ağustosun ilk yarısında olgunlaşmaktadır.
Budama: Karışık
Tane özellikleri
Renk: Mavi siyah
Şekil : Uzun oval
Büyüklük: Fazla (4 g)
Verimi 1800-2000 kg/da kadardır.
Yola dayanımı iyi olan bir çeşittir.
MEVLANA Üzüm Çeşidi
Salkım Özellikleri
Şekil: Konik
Büyüklük: Büyük (470 g)
Sıklık: Seyrek
Olgunlaşma: Ağustos sonunda olgunlaşmaktadır.
Budama: Yarı-uzun, uzun
Tane özellikleri
Renk: Yeşil-Sarı
Şekil : Silindirik
Büyüklük: Fazla iri (7 g)
Çardak Sisteminde yetiştiriciliğe daha uygundur.
MICHELE PALIERI Üzüm Çeşidi
Alphonse Lavallée X Red Malaga
Salkım Özellikleri
Büyüklük: Büyük (440 g)
Sıklık: Seyrek veya orta
Olgunlaşma: Ağustosun ikinci yarısında
Budama: Yarı uzun
Verim: Dekara verimi fazla (1500-1700 kg)
Tane özellikleri
Renk: Mavi-siyah
Şekil : Yuvarlak
Büyüklük: Çok iri (8 g)
Çekirdek: 1-3 çekirdeklidir
ALPHONSE LAVALLÉE Üzüm Çeşidi
Salkım Özellikleri
Büyüklük: İri (400-600 g)
Sıklık: Seyrek
Olgunlaşma: Ağustos sonu eylül başıdır.
Budama: Kısa
Verim: 1400-1600 kg/da
Tane özellikleri
Şekil : Basık yuvarlak
Büyüklük: İri (6 g)
RED GLOBE Üzüm Çeşidi
Salkım Özellikleri
Şekil: Konik
Büyüklük: Büyük (1000 g)
Sıklık: Dolgun
Olgunlaşma: Geç olgunlaşır (eylül-ekim ayı)
Budama: Kısa budanması gereken bir çeşittir.
Tane özellikleri
Renk: Morumsu kırmızı renkli
Şekil : Yuvarlak
Büyüklük: Çok iri (12- 14 g)
Çekirdek: 3-4
Dış satımda aranan önemli bir çeşittir. Verimli bir çeşittir.
ATA SARISI Üzüm Çeşidi
Beyaz Çavuş X Cardinal
Salkım Özellikleri
Büyüklük: Büyük (500-850)
Sıklık: Seyrek
Olgunlaşma: Eylül ayının ikinci yarısı
Budama: Kısa
Verim: 1600-2700 kg/da
Tane özellikleri
Renk: Yeşil-sarı
Şekil : Oval
Büyüklük: Çok fazla (8 g)
Çekirdek: 2-3
Tad: Özel aromasız
ITALIA Üzüm Çeşidi
Bicane X Hamburg Misketi
Salkım Özellikleri
Büyüklük: Büyük (500-800 g)
Sıklık: Sık
Olgunlaşma: Ağustos II. Yarısı hasat edilir.
Budama: Genelde kordon (kısa) budanırsa da yeterli miktarda ve kaliteli ürün için
uzun (11 göz) olarak da budanabilir.
Verim: 1000-2400 kg/da
Tane özellikleri
Renk: Beyaz-sarı kehribar renkli
Büyüklük: Çok fazla iri (7 g)
PEMBE GEMRE Üzüm Çeşidi
Salkım Özellikleri
Büyüklük: Büyük (500-700 g) Sıklık: Orta-sık
Olgunlaşma: Geç olgunlaşan bir çeşittir (bölgede eylül ayının II yarısı)
Budama: Yarı uzun budanması gereken bir çeşittir.
CRIMSON SEEDLESS Üzüm Çeşidi
Salkım Özellikleri
Büyüklük: Orta (390 g)
Sıklık: Sık
Olgunlaşma: Geç mevsimde (ekimin ilk yarısında) olgunlaşmaktadır.
Budama: Yarı uzun- kısa (dip gözleri verimli)
Verim: Dekara verimi fazla (1500-1700 kg)
Tane özellikleri
Renk: Pembe renkli
Şekil: Silindirik şekilli
Büyüklük: Orta (3 g)
Geçcilik sağlayabilecek yörelerde yayılmasının yararlı olabileceği
düşünülmektedir.
SYRAH Üzüm Çeşidi
Fransa’da Syrah, Avustralya’da Shiraz
Salkımları; dallı silindirik şekilli, orta büyüklükte (200-250 g) ve sıktır.
Taneleri; mavi-siyah renkte, kısa oval şekilli, orta büyüklükte (2.1 g) 2-3
çekirdeklidir.
Gözleri geç uyanır,
Omca gelişmesi orta kuvvette bir çeşittir.
Kısa budamalarda 500 kg/da olan verim uzun budamalarda 1.000 kg/da kadar
çıkmakta ve bu durum şarap kalitesini etkilememektedir.
Kuraklığa ve kurşuni küfe karşı oldukça hassastır.
CABERNET SAUVIGNON Üzüm Çeşidi
Fransa orijinlidir.
Sıcak bölgelerin çeşidi olarak bilinir. Ancak uyanması geçtir.
Zayıf anaçlarla olan üretiminde yüksek kaliteli şarap verir.
Salkımları; uzun konik-silindirik, küçük-orta (100-190 g), seyrek-dolgun
sıklıktadır.
Tane; mavi- siyah renkli, yuvarlak şekilli, küçük (1.5 g), 2-3 çekirdekli ve çeşide özgü
biberimsi aromalıdır.
Kireçli alanlarda 420 A anacı ile iyi uyum gösterir.
Karışık budama uygundur (8-10 göz).
Verimi 700-1500 kg/da dır.
Külleme ve Ölü kola oldukça hassas olmasına karşılık kurşuni küfe nispeten
dayanıklıdır.
KALECİK KARASI Üzüm Çeşidi
Kalecik Karası, Orta Anadolu’nun en kaliteli kırmızı şaraplık üzüm çeşididir.
Taneleri mavi puslu siyah renkte, yuvarlak, orta iriliktedir, 2-2,5 g.
Salkım şekli; kanatlı konik, küçük-orta (200 g) büyüklüktedir.
Orta mevsimde olgunlaşır.
Karışık (ürün dalında en fazla 6 göze kadar)-kısa budama yapılır.
Menekşe-yakut renkli, çeşide özgü aromaya sahip, dolgun ve dengeli şarabı ile
ülkemizin en tanınmış kırmızı şaraplık çeşididir.
ÖKÜZGÖZÜ Üzüm Çeşidi
Gri puslu siyah renkli, taneleri iri (6 g) ve elips, kabuk kalınlığı orta, tatlı
aromalı, salkımları kanatlı konik ve iridir 450-550 g (Çelik,2006).
Hem şaraplık hem de sofralık olarak değerlendirilir. yoğunlukla Elazığ ve
Malatya köylerinde yetiştirilir.
Geççi bir çeşit olan Öküzgözü Eylül sonu ve ekim ortalarında olgunlaşır.
Orta verimliliktedir. Karışık budama yapılır.
Tek başına şarabının total asidi yüksek, alkolü az olmasına rağmen, dolgun
bukeli, kaliteli ve kendine has aromalı şarap veren bir çeşittir.
En güzel üzüm hangisi?
SULTANİYE Üzüm Çeşidi
Sultaniye, soluk yeşil renkte olan ve oval bir yapıya sahip çekirdeksiz bir üzüm çeşididir. Bu üzüm çeşidi, Amerika Birleşik Devletleri’nde Thompson çekirdeksiz, İngiltere’de Lady de Coverly ve Irak, İran, İsrail, Filistin ve Hindistan’da oval meyveli Kishmish olarak da bilinir. Türkiye’de özellikle İzmir bölgesinde yoğun bir şekilde yetiştirildiği için İzmir üzümü olarak da anılır. Bu üzüm çeşidinin kökeninin Osmanlı İmparatorluğu dönemine ait olan Küçük Asya’ya dayandığı düşünülmektedir.
Bazı ülkelerde, özellikle İngiliz Milletler Topluluğu’nda, bu üzümden veya iri çekirdeksiz üzümlerden yapılan kuru üzümlere sultan veya sultaniye adı verilir. Bu tür çekirdeksiz kuru üzümler genellikle Zante kuş üzümünden daha büyük olup, Thompson çeşidi birçok çekirdekli kuru üzümden daha küçüktür.
ABD ve Kanada’da “kuru üzüm” terimi tüm kuru üzümleri kapsar. Bu nedenle Avustralya, Yeni Zelanda ve Birleşik Krallık’ta “sultana kepeği” olarak bilinen kahvaltılık gevrekler, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da “kuru üzüm kepeği” olarak adlandırılır.
