Türkiye'de fahiş zam yapanların oranı günden güne artış gösteriyor. Fahiş zam yapanlar nereye şikayet edilir? İşte detaylar...
Fahiş fiyat artışı ne demek?
Fahiş fiyat artışı, normalden çok daha yüksek bir fiyattan mal veya hizmet satmaktır. Bu durum, piyasada arz-talep dengesinin bozulduğu zamanlarda ortaya çıkar. Mesela, bir malın arzı kısıtlıysa, fiyatı artar. Ama bu artış makul sınırların dışındaysa, bu fiyat fahiş sayılır.
Fahiş fiyat artışı, kriz, felaket ve ekonomik sıkıntı gibi olağanüstü durumlarda da görülebilir. Bu durumlarda, insanların temel ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan mal ve hizmetlerin fiyatı, maliyetlerdeki artışa bağlı olmaksızın çok fazla yükseltilir. Bu da haksız ve adaletsiz bir fiyat artışıdır.
Fahiş fiyat artışı uygulayanlar, yasaya göre Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nun verdiği idari para cezasına tabidir. Fahiş fiyat artışına maruz kalan vatandaşlar, HFA-Bildirim uygulamasını kullanarak şikayet edebilir.
Fahiş zam yapanlar nereye şikayet edilir?
Fahiş zam yapanları şikayet edebileceğiniz bazı seçenekler şunlardır:
- Firmaların haksız yere fiyatlarını yükseltmesi durumunda Alo 175 Tüketici Danışma Hattı veya Cimer aracılığıyla şikayette bulunabilirsiniz
- HFA-Bildirim Mobil Uygulamasını kullanarak da şikayetlerinizi gönderebilirsiniz
- Ev sahiplerinin kira bedellerini fahiş şekilde artırması halinde ise Tüketici Hakem Heyetleri veya Tüketici Mahkemelerine başvurarak hakkınızı arayabilirsiniz.
Fahiş fiyat cezası ne kadar?
Fahiş fiyat cezası, tüketici haklarını korumak için Ticaret Bakanlığı tarafından uygulanan bir idari para cezasıdır. Bu cezanın miktarı, 2024 yılında yeniden değerleme oranı olan %58,46’ya göre hesaplanmıştır. Bu hesaba göre, fahiş fiyat cezası 2024 yılında 10 bin ile 100 bin lira arasında olacak. Fakat, 11 ilde her sektörde fahiş fiyat artışı yapanlara diğer illere göre üç kat daha fazla ceza kesilecektir. Bu illerin isimleri şöyledir:
- İstanbul
- Ankara
- İzmir
- Antalya
- Bursa
- Kocaeli
- Adana
- Mersin
- Gaziantep
- Şanlıurfa
- Diyarbakır
Fahiş fiyat nasıl hesaplanır?
Bir mal veya hizmetin normal değerinden çok daha pahalıya satılmasına fahiş fiyat denir. Fahiş fiyatı bulmak için, ilk olarak mal veya hizmetin ne kadar ettiğini saptamak lazım. Bu, talep ve arz, rekabet, enflasyon, maliyet gibi şeylere göre değişir. Ne kadar ettiğini saptadıktan sonra, normal değer ile satış değeri arasındaki farkın yüzdesini almak fahiş fiyat yüzdesini verir. Mesela, normal değeri 100 TL olan bir malın 150 TL’ye satılması halinde, fahiş fiyat yüzdesi şu şekilde bulunur:
Fahiş fiyat yüzdesi = (Satış değeri - Normal değer) / Normal değer x 100
Fahiş fiyat yüzdesi = (150 - 100) / 100 x 100
Fahiş fiyat yüzdesi = 50 / 100 x 100
Fahiş fiyat yüzdesi = 0.5 x 100
Fahiş fiyat yüzdesi = 50%
Bu örnekte, malın fahiş fiyat yüzdesi %50’dir. Bu, malın normal değerinin yarısından fazla fiyata satıldığı demektir.
Fahiş fiyat, tüketicilere zarar veren ve adaletsiz rekabet oluşturan bir davranıştır. Bu yüzden, devlet bunu yasal olarak kontrol ediyor ve ceza veriyor. Fahiş fiyatla savaşmak için, tüketicilerin fiyatları karşılaştırması, haklarını öğrenmesi ve şikayetçi olması gerekir.