Hinduizm, dünyanın en eski ve en çeşitli dinlerinden biri olarak biliniyor. Hinduizm, çok sayıda tanrı, kutsal metin, inanç ve uygulamayı bünyesinde barındırıyor. Hinduizm, sadece Hindistan’da değil, Asya’nın diğer bölgelerinde de yaygın olarak yaşanan bir din. Hinduizm’in kendisi de diğer dinlerden etkilenmiş ve onlara da etki etmiş bir din. Peki Hinduizm’in alt dinleri nelerdir? Bu haberde sizlere Hinduizm’in en önemli alt dinleri olan Şaivizm, Vaişnavizm, Şaktizm ve Smartizm hakkında bilgi vereceğiz.
Hinduizm kaynaklık ettiği dinler nelerdir?
Hinduizm, dünyanın en eski ve en büyük dinlerinden biridir. Hindistan ve Nepal’de yaklaşık 1 milyar takipçisi olan Hinduizm, aynı zamanda birçok başka dine de kaynaklık etmiştir. Bu dinler, genellikle Hint dinleri olarak adlandırılan ve Hinduizm ile ortak köken, kavram veya uygulamalara sahip olan dinlerdir. Hinduizm’in kaynaklık ettiği dinler arasında Budizm, Jainizm, Sihizm ve diğer bazı küçük mezhep ve akımlar sayılabilir.
Budizm, MÖ 6. yüzyılda Hindistan’da yaşamış olan Siddhartha Gautama’nın öğretilerine dayanan bir din ve felsefedir. Budizm, Hinduizm’den etkilenmiş ve bazı ortak kavramları paylaşmıştır, örneğin karma, reenkarnasyon, nirvana ve ahimsa (şiddete karşı olma). Budizm, Hinduizm’den farklı olarak tek bir tanrıya veya tanrılara inanmayı gerekli görmez ve kast sistemi gibi bazı Hindu uygulamalarını reddeder. Budizm, günümüzde Asya’nın çeşitli bölgelerinde yaygın olarak izlenen bir dindir. Budistlerin sayısı yaklaşık 500 milyon civarındadır
Jainizm, MÖ 6. yüzyılda Hindistan’da yaşamış olan Mahavira’nın öğretilerine dayanan bir din ve felsefedir. Jainizm, Hinduizm’den etkilenmiş ve bazı ortak kavramları paylaşmıştır, örneğin karma, reenkarnasyon, ahimsa ve mokşa (kurtuluş). Jainizm, Hinduizm’den farklı olarak tek bir tanrıya veya tanrılara inanmayı gerekli görmez ve kast sistemi gibi bazı Hindu uygulamalarını reddeder. Jainizm, günümüzde Hindistan’da yaklaşık 4 milyon takipçisi olan bir dindir. Jainlerin temel ilkesi tüm canlılara saygılı olmak ve şiddetten kaçınmaktır
Sihizm, 15. yüzyılda Hindistan’da yaşamış olan Guru Nanak’ın öğretilerine dayanan bir din ve felsefedir. Sihizm, Hinduizm’den ve İslam’dan etkilenmiş ve bazı ortak kavramları paylaşmıştır, örneğin tek tanrı inancı, karma, reenkarnasyon ve ahimsa. Sihizm, Hinduizm’den ve İslam’dan farklı olarak kast sistemi gibi bazı uygulamalarını reddeder ve takipçilerine beş K (Kes: saçlarını kesmemek, Kangha: saçlarını tarakla düzeltmek, Kara: bilezik takmak, Kachera: özel bir iç çamaşırı giymek ve Kirpan: küçük bir kılıç taşımak) olarak bilinen beş sembolü uygulamalarını emreder. Sihizm, günümüzde Hindistan’ın Pencap bölgesinde yaklaşık 25 milyon takipçisi olan bir dindir. Sihlerin amacı tanrının iradesine uygun yaşamak ve adalet için mücadele etmektir
Hinduizmin kaynaklık ettiği diğer bazı küçük mezhep ve akımlar arasında Vişnuizm (Vişnu’ya tapınanlar), Şivaizm (Şiva’ya tapınanlar), Şaktizm (Şakti’ye tapınanlar), Tantrizm (mistik ritüelleri uygulayanlar), Ayyavazhi (Ayya Vaikundar’a inananlar) ve Rastafari (Haile Selassie’yi tanrının bedenlenmesi olarak görenler) sayılabilir. Bu dinler, Hinduizm’in çeşitliliğini ve zenginliğini göstermektedir.
Hinduizm hangi dinlerin doğuşunda etkili?
Hinduizm, dünyanın en eski ve en çeşitli dinlerinden biri olarak biliniyor. Hinduizm, çok sayıda tanrı, kutsal metin, inanç ve uygulamayı bünyesinde barındırıyor. Hinduizm, sadece Hindistan’da değil, Asya’nın diğer bölgelerinde de yaygın olarak yaşanan bir din. Hinduizm’in kendisi de diğer dinlerden etkilenmiş ve onlara da etki etmiş bir din.
Hinduizm’in doğrudan veya dolaylı olarak etkilediği dinler arasında Budizm, Jainizm, Sihizm ve Zerdüştlük sayılabilir. Budizm, Hinduizm’in bir kolu olarak MÖ 6. yüzyılda Buda’nın öğretileriyle ortaya çıkmıştır. Budizm, Hinduizm’den farklı olarak kast sistemi, çok tanrıcılık ve kurban ritüellerini reddetmiştir. Budizm, Hindistan’dan Çin, Japonya, Kore, Tibet ve Güneydoğu Asya gibi ülkelere yayılmıştır.
Jainizm de Hinduizm’den ayrılan bir başka din olup, şiddetsizlik, ahimsa ve ruhun kurtuluşu gibi kavramlara vurgu yapar. Jainler, tüm canlıların kutsal olduğuna ve hiçbir canlıya zarar verilmemesi gerektiğine inanır. Jainler, Hindistan’da küçük bir azınlık oluşturur.
Sihizm ise 15. yüzyılda kurulan bir din olup, Hinduizm ve İslam’ın sentezi olarak kabul edilir. Sihler, tek bir tanrıya inanır ve Guru Nanak’ın önderliğindeki 10 guru’nun öğretilerini takip eder. Sihler, Hindistan’ın Pencap bölgesinde yoğunlaşmıştır.
Zerdüştlük ise Hinduizm ile tarihsel ve kültürel bağlar bulunan bir dindir. Zerdüştlük, MÖ 6. yüzyılda İran’da ortaya çıkan tek tanrılı bir dindir. Zerdüştler, Ahura Mazda adlı yaratıcı tanrıya ve onun peygamberi Zerdüşt’e inanır. Zerdüştler, Hindistan’a göç ettikten sonra Parsi adını almıştır.
Hinduizm’in etkilediği diğer dinler arasında Şintoizm, Bahailik, Yeni Dini Hareketler ve Yeni Çağ Akımları da sayılabilir. Hinduizm’in kendisi de diğer dinlerden etkilenmiştir. Örneğin, İslam’ın Hindistan’a gelişiyle Hinduizm’de tasavvuf, tek tanrıcılık ve sosyal adalet gibi kavramlar gelişmiştir.
Hinduizm’in alt Dinleri:
Hinduizmin alt dinleri, Hinduizm’in içinde farklı inanç, uygulama ve geleneklere sahip olan dini gruplardır. Hinduizm, tek bir kurucusu veya otoritesi olmayan çok çeşitli bir din olduğu için, alt dinler arasında da önemli farklılıklar vardır. Hinduizmin alt dinleri arasında şunlar sayılabilir:
Şaivizm: Hinduizm’in en eski ve en yaygın alt dinlerinden biridir. Şaiviler, Şiva’yı evrenin yaratıcısı, koruyucusu ve yok edicisi olarak görürler. Şaiviler, Şiva’nın çeşitli formlarına taparlar ve onun eşi Parvati, oğulları Ganesh ve Kartikeya gibi aile üyelerine de saygı duyarlar. Şaivizm, Hindistan’ın güneyinde, Sri Lanka’da, Nepal’de ve Güneydoğu Asya’da yaygındır.
Vaişnavizm: Hinduizm’in en büyük alt dinlerinden biridir. Vaişnavalar, Vişnu’yu en yüce tanrı olarak kabul ederler. Vişnu, insanlığı kurtarmak için zaman zaman farklı avatarlara bürünür. Vaişnavalar, Vişnu’nun avatarlarına özellikle Rama ve Krişna’ya taparlar. Vaişnavizm, Hindistan’ın kuzeyinde, Orissa’da, Bengal’de ve Gujaratta yaygındır.
Şaktizm: Hinduizm’in önemli alt dinlerinden biridir. Şaktalar, tanrıça Şakti’yi evrenin ana ilkesi olarak görürler. Şakti, hem yaratıcı hem de yok edici bir güçtür. Şaktalar, Şakti’nin çeşitli formlarına örneğin Kali, Durga, Lakshmi ve Sarasvati gibi taparlar. Şaktizm, Hindistan’ın doğusunda, Assam’da ve Tamil Nadu’da yaygındır.
Smartizm: Hinduizm’in küçük ama etkili bir alt dinidir. Smartalar, Brahman’ı tek gerçeklik olarak görürler ve onunla kişisel olarak ilişki kurmayı amaçlarlar. Smartalar, Brahman’ın beş yansıması olan Vişnu, Şiva, Şakti, Ganeşa ve Surya’ya taparlar. Smartizm, Adi Shankara gibi ünlü filozofların etkisiyle gelişmiştir. Smartizm, Hindistan’ın güneyinde ve batısında yaygındır.