Son zamanlarda internette en çok aratılan kelimelerden birisi de mormon olarak karşımıza çıkıyor. Bizde sizler için mormon kelimesi ve buna benzer kelimeler hakkında bir yazı derledik. İşte detaylar...
Mormon ne demek?
Mormonluk, Joseph Smith, Jr.'ın 1830’da başlattığı ve Brigham Young’un devam ettirdiği İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi’nin (The Church of Jesus Christ of Latter Day Saints) dini yorumunu, geleneklerini ve kültürel öğelerini kapsar. Mormonluk, özellikle İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi ile ilişkilidir.
Bu ifade genellikle, Joseph’in eşi Emma Smith’in kurduğu İsa’nın Topluluğu’nu (Community of Christ) değil, daha çok İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi’ni ifade eder.
“Mormonluk” ifadesi, Mormonların kutsal metinlerinden biri olan Mormon Kitabı’na dayanmaktadır. Bu kitabın adı, inancın kurucusu Joseph Smith Jr.'ın ilk yandaşlarına Mormon adının verilmesine ilham olmuştur ve bu inanç sistemi Mormonluk olarak bilinir.
Bu terim, geçmişte aşağılayıcı bir anlam taşıdığı düşünülmüştür, ancak artık bu şekilde algılanmamaktadır.
Mormonluk, 1820’lerde Batı New York’ta, İkinci Büyük Uyanış olarak adlandırılan dini bir canlanma döneminde doğmuştur.
Kilisenin kurucusu, ilk peygamberi ve dini lideri olan Joseph Smith, Mormon Kitabı’ndaki ifadesine göre, bir melek ona görünmüş ve Amerika kıtasında eski çağlarda yaşayan kişiler tarafından yazılıp daha sonra gömülen Altın Levhalar’ın yerini göstermiştir.
Melek, Smith’e bu levhaları kendi diline çevirmesini emretmiştir. Joseph Smith, daha önce hiç bilmediği bir dil olan Amerikan yerlilerinin yazıtlarını, ‘‘Tanrı’nın sınırsız gücü’’ ile üç ay içinde İngilizceye çevirdiğini belirtmiştir. Mormon Kitabı ilk kez 584 sayfa olarak yazılmıştır.
1830 yılında, ‘‘Tanrı’nın tek ve gerçek kilisesi’’ olduğuna inanılan İsa Mesih’in Son Günün Azizleri Kilisesi resmi olarak kurulmuştur. Bu bilgiler, Mormonluk hakkında genel bir bakış sağlar.
Mormonluk inancı nedir?
İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi’nin üyeleri, Tanrı’nın hala insanlıkla iletişim kurduğuna, havari ve peygamberler atadığına ve vahiylerin eski zamanlardan bu yana olduğu gibi günümüzde de devam ettiğine inanıyorlar.
Mormonlar, diğer birçok Hristiyan grubun aksine, geleneksel üçlü birlik anlayışını kabul etmiyorlar. Diğer Hristiyan cemaatlerden farklı bir görüşe sahipler. Onlar, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un üç ayrı varlık olduğunu, ancak eylemlerinde bir bütün olarak sadece “Tek Tanrı” olduklarını kabul ediyorlar.
Ayrıca, Baba kavramını genellikle “Cennetteki Babamız” şeklinde ifade ediyorlar. Mormonlar, kendilerini Hristiyan olarak tanımlıyorlar ve İsa Mesih inancının en yeni ve en doğru ifadesi olduğunu düşünüyorlar.
Hedeflerinin, İsa Mesih’in Son Günün Azizler Kilisesi çatısı altında, yaşayan peygamberlerin yardımıyla bozulmuş Hristiyanlığı düzeltmek olduğunu belirtiyorlar.
Türkiye'de Mormon var mı?
Son Zaman Azizleri hareketi, Türkiye’de 439 kayıtlı üyesi, üç kilisesi, beş dalı (şubesi) ve 12 topluluğu ile faaliyet göstermektedir. Ayrıca, 2006 yılında yayınlanan bir makaleye göre, Türkiye’de 850 kişi Mormon inancını benimsemektedir.
İstanbul ve Ankara’da, hem Mormon inancını yaşamak isteyenler hem de kiliseyi daha yakından tanımak isteyenler için “meetinghouse” adı verilen toplantı evleri bulunmaktadır.
Adana’daki İncirlik Hava Üssü’nde yer alan bir şapelde, Mormon inancına sahip Amerikan askerlerine dini hizmetler sunulmaktadır. Kilisenin İzmir ve Gaziantep’teki şubeleri de bulunmaktadır.
Türkiye ve Mormonlar arasında tarihsel bir ilişki bulunmaktadır. Kilisenin ilk kuruluş döneminden itibaren, Mormonlar Osmanlı döneminden bu yana kilise tarihinde önemli gelişmeler kaydetmişlerdir.
Kilisenin kurucusu ve ilk peygamberi Joseph Smith’in Amerika’da ölümünden yaklaşık 5-6 yıl sonra, Türkiye’deki faaliyetlerine başlamışlardır. Kırım Savaşı sırasında, Mayıs 1854’te İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi’ne bağlı bir askeri grup faaliyete geçmiştir, bu da Türkiye ve Mormonlar arasındaki ilişkinin önemli bir parçasıdır.
Kilise daha sonra 1884 yılında Türkler için Jacob Spori adında bir dini görevliyi resmi olarak göndermiştir. Anadili İngilizce olan ve ayrıca Fransızca ve Almanca bilen Spori, Anadolu’ya varışından tam üç ay sonra, Türkçe olarak Türklere kiliseyi ve Sevinçli Haberi anlatmaya başlamıştır.
Mischa Markow, bir Macar vatandaşıdır ve 1887 yılında Türkiye’deki bir kiliseye resmi olarak katılarak vaftiz edilmiştir. Daha sonra Macaristan’daki kilisenin liderliğini üstlenmiş ve 1889 yılında bir grup Ermeni’nin de bu kiliseye katılmasıyla topluluk büyümüştür.
Cumhuriyet döneminde, mevcut cemaatlerin yanında, 1979 yılında Ankara’da yeni bir cemaat kurulmuştur. Kilise, Saddam Hüseyin’in saldırıları sonucunda Kuzey Irak’tan Türkiye’ye sığınan Kürt mültecilere 13.000 battaniye ve 80.000 pound yardım göndermiştir.
Bu topluluğun İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi İstanbul Derneği adında bir derneği bulunmaktadır. Bu dernek, 1 Temmuz 2015 tarihinden itibaren kilisenin Orta Avrasya Misyonu’nun sorumluluğunu ve yönetim merkezini üstlenmiştir.
Bu kurum, Türkiye’deki Mormonlar başta olmak üzere; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan’daki Mormonların da sorumluluğunu taşımaktadır.