Ortak kullanım eşyalarıyla yayılan saç bitleri, annelerin korkulu rüyası oldu. Saç derisinde kaşıntı yapan saç bitleri hakkında birçok merak edilen sorular var. Saç kendi kendine bit üretir mi? merak ettiğiniz sorularınızın cevapları haberimizde açıkladık...
Saç biti nedir?
Saç biti ya da baş biti ( Pediculus humanus capitis) insan saç derisinde yaşayan bir parazittir. Bulaştığı kişilerde kaşıntı yapar. Bir saç biti, gri renkli, 1 ile 2 mm arasında bir boyuta sahiptir. Bir bitin ömrü 2 ile 4 hafta kadardır. Yumurtalarına sirke denir. Sirkeler; gri, sarı veya bej renkli ve kum tanesi büyüklüğündedir.
Saçın dibine yakın bir yerde saça yapışmış halde bulunurlar. Saç derisinden az miktarda kan emerek beslenirler. Dişi bir bit günde 7-10 tane yumurta bırakır ve hızla ürer. Sirkeler bir hafta sonra yumurtadan çıkarlar.
Vücutları düz, kanatsız ve gri-kahverengi renklidir. Saç biti, pire gibi zıplayamaz. Ancak, altı bacağı olan saç bitleri, insan saçına tutunmakta ve üzerinde hareket etmekte çok başarılıdır. Çok küçük oldukları için saçta fark edilmeleri güçtür.
Saç biti yumurtalarını (sirkelerini) genelde enseye veya kulakların arkasına yerleştirir. Sirkeler saçın dibine yakın yerlere sıkıca yapışırlar. Kepek veya kabuk gibi saçtaki diğer şeyler sirkelere benzetilebilir. Fakat kepek saça yapışmaz ve saçtan dökülür.
En belirgin belirtisi enseden başlayan kaşıntıdır. Kaşıntı nedeniyle enfeksiyonlar oluşabilir ve boyun bölgesinde lenf bezleri şişebilir ve egzama görülebilir.
Neler bit yapar?
Saç bitleri, insan kanını emerek yaşayan ve saç köklerine yapışan yumurtalar bırakan küçük parazitlerdir.Yumurtalar, 6 ila 9 gün içinde açılır. Saç bitleri, özellikle çocuklarda sık görülür. Çocukların başlarını birbirine değdirmeleri veya ortak kullanılan eşyaları paylaşmaları, bitlerin bulaşmasını kolaylaştırır. Bitler, temas yoluyla yayılır. Zıplama veya uçma yetenekleri yoktur.
Saç bitlerinin ortaya çıkmasına etki eden bazı faktörler şöyledir:
- Kişiden Kişiye Yayılma: Saç bitleri, genelde başka bir kişiyle temas ederek bulaşır. Baş başa gelme, kucaklaşma veya kişisel eşyaları ortak kullanma, bitlerin hızlıca yayılmasına sebep olur.
- Kalabalık Yerler: Okullar, kamplar, yurtlar gibi kalabalık yerlerde yaşayan kişiler, saç bitlerine yakalanma riskini artırır. Çok sayıda insanla etkileşim, bu parazitlerin rahatça bulaşmasını sağlar.
- Ortak Kullanılan Eşyalar: Saç tarağı, saç fırçası, toka gibi kişisel eşyaların ortak kullanılması, saç bitlerinin oluşmasına neden olabilir. Bu eşyalar üzerindeki bitler, başka bir kişiye geçip enfeksiyonu tetikleyebilir.
- Sıcak ve Nemli Yerler: Saç bitleri, sıcak ve nemli yerleri sever. Bu gibi koşullar, bitlerin çabuk üremesine ve yayılmasına imkan verir.
- Bitli Mobilyalarla Temas: Bitli yatakta uyumak veya kumaşlı mobilyalara oturmak, bitlerin yayılmasına yol açabilir.
Bitler, vücuttan uzaklaştıktan sonra 1 ila 2 gün yaşayabilir. Saç bitlerinin oluşması, çevresel faktörler ve kişisel temaslarla yakından ilgilidir. Bu yüzden, kişisel temizliğin yanında ortak kullanılan eşyalar ve kalabalık yerler, saç bitlerinin önlenmesinde büyük rol oynar.
Ayrıca kişisel temizlik önlemleri, bitlerin yaşadığı yerlerde fazla durmaması ve çoğalmaması için gereklidir.
Saç kendi kendine bit üretir mi?
Saç kendi kendine bit üretmez. Saç bitleri kirlilikten dolayı değil, baş başa temasla yayılıyor. Başınızda en fazla 24 saat yaşayabiliyorlar ve bu yüzden başınıza dokunan her şeyden bulaşma riski var. Yakın ilişki kurduğunuz kişilerden saç biti kapmış olabilirsiniz.
Saç bitleri çok kolay geçiyor. Vücudunuza değen veya kullandığınız eşyaları başkalarıyla paylaşmak da saç bitlerinin yayılmasına neden olabilir.
Saç biti nasıl bulaşır?
Saç bitleri, sadece sürünerek ilerleyebilen küçük canlılardır. Zıplama veya uçma yetenekleri yoktur. Saç bitleri, genelde çok insanın bir arada olduğu yerlerde veya aile bireyleri arasında kafaların birbirine değmesiyle geçer. Bu durum, özellikle çocuklarda sık görülür.
Saç bitleri, şu nedenlerle de bir insandan diğerine taşınabilir:
- Şapka ve eşarp gibi başlıklar
- Fırça ve tarak gibi saç bakım malzemeleri
- Saç tokası, bant gibi saç süsleri
- Kulaklık gibi elektronik aletler
- Yastık, havlu, koltuk gibi kumaş eşyalar
- Ayrıca aynı yerde bulunan veya saklanan giysiler aracılığıyla da bitler bulaşabilir. Şapka, eşarp, şal, atkı, kulaklık gibi eşyalar, bitlerin yayılmasına neden olabilir.
Bunun yanında kedi, köpek gibi ev hayvanlarının bitlerin bulaşmasında etkisi yoktur.
Saç bitinin belirtileri nelerdir?
Saç biti enfeksiyonunun en yaygın işareti kafa derisinde kaşınmadır. Bu kaşınma genellikle kulakların arkasında ve boyunda yoğundur. Bitlerin ısırıkları saç derisinde kızarıklıklara neden olabilir. Saç biti olup olmadığını anlamak için saç köklerine iyi bakmak gerekir.
Saç biti nasıl yok olur?
Bitler küçük kan emici böceklerdir. Bitlerden kurtulmak için doktorunuzun ya da eczacınızın tavsiye ettiği ilaçlı şampuan veya losyon kullanmanız gerekir. İlaçları doktorunuzun belirttiği şekilde ve miktarda kullanın. Aşırı doz zararlı olabilir. Tedavi başladıktan iki hafta sonra hala bit varsa doktorunuza haber verin. Kaşıntı tedaviden sonra bir süre devam edebilir.
Kimyasal ilaçlar dışında doğal yöntemler de deneyebilirsiniz. Bunlar arasında saçı ıslakken sık dişli bir tarakla tarayarak bitleri çıkarmak, saça yağ veya sirke sürmek gibi yöntemler vardır. Ancak bunlar tek başlarına çok etkili değildir. Bit tarağı almak için eczanelere başvurabilirsiniz.
Petrol ürünleri ile bit tedavisi yapmanın tehlikeli olduğu söyleniyor. Bunu asla yapmayın.
İlaçlar bit tedavisinde en kolay yöntemdir. Saçınızı şampuanlayıp durulayın ve havluyla kurutun. Sonra saç derinize krem, losyon veya jel şeklinde ilaç sürün ve 10 dakika bekleyin. Sonra tekrar durulayın. Bu tedaviyi ilk uyguladıktan 7-10 gün sonra tekrarlayın. Uzun saçlılar da aynı işlemleri yapabilir.
Bit ilacı kullanımında nelere dikkat etmeniz gerekir:
Saçınıza ilacı sürdükten sonra saç kurutma makinesi kullanmayın. İlacın ısıya maruz kalması saçınızın tutuşmasına neden olabilir. Bit ilacı uygulamadan önce saçınızı kremli şampuan ya da saç kremi ile yıkamayın. Bitleri yok etmek için sprey şeklindeki böcek ilaçlarından kaçının. Bu ilaçlar zehirli olabilir. Aynı anda birden fazla bit ilacı kullanmayın.
Bit ilacı kullanım sırasında doktorunuza görünmeniz gereken durumlar şunlardır:
Kafa derinizde kızarıklık ve ağrı varsa Kafa derinizde yara ve yanma hissi oluştuysa Lenf nodüllerinizde şişkinlik varsa Bu belirtiler enfeksiyonun işareti olabilir ve müdahale gerektirir.
Saç biti tedavisi nasıl olur?
Saç biti ısırıklarının semptomlarını azaltmak için doktor gözetiminde tedavi yapılmalıdır. Saç biti enfeksiyonundan tamamen kurtulmak için bitlerin ve yumurtalarının saçtan arındırılması şarttır. Ayrıca, tedavi boyunca kişisel eşyaların ve yaşadığı ortamın temizliği enfeksiyonun yeniden oluşmasını engellemek için önemlidir.
Saç biti ısırıklarını tedavi etmek için kullanılabilecek yöntemler şunlardır:
- Doktora Danışma: Saç biti ısırıkları ciddi reaksiyonlara, enfeksiyon tehlikesine veya alerjik yanıtlara yol açabilir. Bu nedenle doktora görünmek gereklidir. Doktor, uygun tedavi seçeneklerini ve ilaçları tavsiye ederek, ısırıkların zararlarını azaltabilir.
- Bit Şampuanları ve Losyonlar: Bit şampuanları ve losyonlar, etkili tedavi seçeneklerindendir. Bu ürünler, saç bitlerini ve yumurtalarını yok etmeye yardımcı olabilir. Doktor gözetiminde kullanılması gereklidir.
- Aloe Vera Jeli ve Doğal Yağlar: Aloe vera jeli, çay ağacı yağı, lavanta yağı gibi doğal yağlar, saç biti ısırıklarının sebep olduğu kaşıntıyı gidermeye yardımcı olabilir.
- Ayrıca doğal sirke kullanımı, saç bitleri ve yumurtalarının temizlenmesine yardımcı olabilir. Fakat evde yapılan tedavi amaçlı doğal uygulamalar kişilerin genel sağlık durumu ve alerjik yapıları farklı olduğu için doktor gözetiminde kullanılması gereklidir.
- Ilık Su ve Sabun: Bit ısırıklarının bulunduğu bölgeyi hafif sabunlu ılık suyla yıkamak, enfeksiyon riskini düşürebilir.Fakat, çok sıcak su kullanmamak gerekir, çünkü bu durum cildi daha da tahriş edebilir. Antiseptik
- Merhemler ve Kaşıntıyı Gideren İlaçlar: Doktor tarafından kaşıntıyı gideren kremler, antiseptik içeren merhemler veya losyonlar yazılabilir. Bu ilaçlar kaşıntıyı ve ısırığın enfekte olma tehlikesini düşürebilir.
- Sirke Tarakları: Saç biti tedavisi esnasında kullanılan özel taraklar, bit ve yumurtalarını saçtan çıkarmaya yardımcı olabilir.
- Buz Uygulaması: Kaşıntıyı azaltmak için ısırık bölgesine hafifçe sarılmış bir buz torbası uygulamak yararlı olabilir. Fakat, buzun doğrudan cilde değmemesi için bir bez ile sarılması gereklidir.
Saç biti için kimler risk altındadır?
Çocuğunuzun veya evinizin temizliği, çocukların ve ailelerin yaşadığı, oynadığı veya çalıştığı yerler, bit bulaşması için önemli faktörler değildir. Bitler genellikle şu yollarla yayılmaktadır:
- Okul gibi çocukların bir arada olduğu yerler
- Başka insanlara çok yakın olmak
- Aynı yastıkta veya çarşafta yatmak
- Başka insanların kullandığı tarak, fırça, şapka veya havlu gibi eşyaları kullanmak.
Saç biti eve bulaşır mı?
Sirkeler, insan vücudundan ayrıldıktan sonra 10 güne kadar hayatta kalabilirler, ancak saç biti sadece birkaç saat yaşayabilirler. Saç biti, hayvanlarda bulunmazlar. Bu yüzden, evcil hayvanlar saç biti bulaştırmazlar.