Merhaba bugün 14 kasım Dünya Diyabet günü.Yani halk arasında bilinen şeker hastalığı. Dünya Diyabet Günü, diyabetlilerin, sağlık çalışanlarının, diyabet savunucularının, medyanın, kamuoyunun ve hükümet kuruluşlarının diyabet konusunda farkındalığı artırmak için bir araya geldiği küresel bir gündür.
Dünya çapında her 10 yetişkinden 1'i diyabet hastasıdır. Yüzde 90'dan fazlasında tip 2 diyabet vardır. Bunların yarısına yakınına henüz teşhis konulamamıştır. Çoğu durumda tip 2 diyabet ve komplikasyonları, sağlıklı alışkanlıkların benimsenmesi ve sürdürülmesiyle geciktirilebilir veya önlenebilir. Riskinizi ve ne yapmanız gerektiğini bilmek, önlemeyi, erken tanıyı ve zamanında tedaviyi desteklemek açısından önemlidir.
Bilimsel adı diabetes mellitus olan bu hastalık pankreasın yeterince insülin üretememesi veya vücudun onu doğru kullanamaması sonucu kan dolaşımında şekerin birikmesine bağlı kanda yüksek şeker varlığına neden olan kronik bir hastalıktır.
Diyabet hastalığının yaygınlaşmasında değişen yaşam koşulları ve beslenme alışkanlıkları etki göstermektedir. Düzenli ve dengeli beslenme prensiplerine uyarak hareketsiz yaşam tarzını terk etmek diyabet hastalığından korunmak mümkün hale gelebiliyor. Diyabet tanısı konulan hastalar uygun şekilde tedavi edilmediğinde beklenen yaşam süresi 8 yıl kısalmaktadır.
Kentleşme ile birlikte gelen hareketsiz yaşam tarzı, yanlış beslenme alışkanlığıyla birlikte tüm dünyada gittikçe yaygınlaşan diyabete çoğunlukla obezite eşlik etmektedir. En sık orta yaş ve üzerindeki kişilerde görülmektedir.Beslenme alışkanlığındaki yanlışlıklar neticesinde son yıllarda çocuklarda, genç erişkinlerde obezite görülme sıklığının artış göstermesi diyabetin başlama yaşını öne çekmekte.
Diyabetin birden fazla tipi vardır. Diyabet hastalığı sınıflaması en son kabul edilen şekle göre;
*Tip 1 diyabet,
*Tip 2 diyabet,
*Gebelik (Gestasyonel) diyabeti,
*Diğer sebepler (ilaç kullanımına dayalı, hormonal bozukluklara dayalı v.b) olarak belirlenmiştir.
-Kan şekerinin yüksek olduğuna işaret eden şeker hastalığı belirtileri şunlardır:
İdrara çıkma sıklığının artması
Artan susuzluk ve ağız kuruluğu
Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Çabalamadan kilo verme
Acıkma sıklığının artması
Görüşün bulanıklaşması
Ayaklarda özellikle ayak tabanında yanma
Yaraların geç iyileşmesi
Yorgun ve halsiz hissetme bu belirtilerden biri ya da bir kaçı sizde varsa lütfen en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
Şeker hastalığı tedavisinde amaçlanan durum ise kan şekeri yükselmelerini ve kan şekeri düşmelerini önlemektir. Diyabet komplikasyonlara neden olabileceği için ihmal edilmemesi gereken çok önemli bir hastalıktır. Şeker hastalığı tedavisinde; hem günlük iyilik halini oluşturmak hem de uzun dönem komplikasyonların gelişiminin önüne set çekilmek istenir.
Şeker hastalığının tedavisinde değişmez kurallar; eğitim, dengeli beslenme düzeni, egzersizdir.Tip 1 şeker hastalığında ömür boyu insülin kullanmak gereklidir.
Riski Bilmek, Korunmayı Bilmektir.
Tip 2 diyabet tüm diyabetlerin %90’ından fazlasını oluşturur. Durumun gelişme riskini azaltmak için atılabilecek birkaç adım vardır.
Tip 2 diyabette önerilen yaşam tarzı değişiklikleri ile kan şekeri düzeyleri normal sınırlar içinde tutulamaz ise ağızdan hap olarak alınan ilaçlar tedavi planına eklenir. Tip 2 şeker hastalarının bazılarında ise kan şekeri düzeyini normal sınır altında tutabilmek için geçici veya kalıcı süreyle insülin tedavisine ihtiyaç duyulabilir.
İnsülin tedavisinin zorunlu olduğu haller, şeker hastasının pankreasındaki hücrelerin yeterli miktarda insülin üretememesine bağlıdır. İnsülin tedavisi geçici veya kalıcı olabilir. İnsülin tedavisinin kalıcı süre ile uygulanması zorunluluğu hastanın pankreasındaki hücrelerin yeterli miktarda insülin üretememesine bağlıdır.
Diyabet eğitimi, diyabet hastalarının ve yakınlarının şeker hastalığı bulgularına, doğru beslenme planına, şeker hastalığına bağlı gelişen hastalıklara dair bilgi sahibi olmasına (komplikasyonlar), şeker hastalarının kendi kendilerini takip edebilmesini, kan şekerin nasıl ölçüleceğine dair bilgilerini öğrenmesini ve öğrendiklerini günlük hayatta uygulanmasını kapsamaktadır. Nitekim diyabet eğitimi tedavide olmazsa olmazlardandır.
Şeker Hastalığından Korunmak için Neler Yapılmalı?
Tip 1 şeker hastalığının önlenmesini sağlayabilecek etkin bir tedavi yöntemi günümüzde mevcut değildi. Nitekim Tip 1 diyabetin komplikasyonlarından korunmak için erken tanı elzemdir.
Tip 2 şeker hastalığı ve komplikasyonlarından korunmak için öneriler:
a) Yeterli ve dengeli beslenme sağlanmalı; günde en az beş porsiyon sebze ve meyve tüketilmelidir.
b) Şeker gibi basit karbonhidratlar yerine tam tahıl ürünleri, kuru baklagiller tercih edilmeli, basit karbonhidratlar günlük enerjinin yüzde 10’unu aşmamalıdır.
c) Günlük tüketilen tuz miktarının 5 g’ı aşmamasına dikkat edilmelidir.
d) Hareketli yaşam tarzı benimsenmeli, haftanın en az 5 günü düzenli olarak en az 30 dakika orta yoğunlukta aktivite yapılmalıdır. (tempolu yürüyüş vb.)
e) Aşırı kilolular kilo kaybı sağlamak için daha fazla fiziksel aktivite yapmalıdır.
f) Sigara kullanılmamalı, aşırı alkol tüketilmemelidir.
g) Boya uygun vücut ağırlığı hedeflenmelidir.
h) Günlük ihtiyaç duyulan enerjinin yüzde 25-30’u yağlardan sağlanmalı, enerjinin doymuş yağ asidinden gelen oranı yüzde 10’un altında olmalıdır.
Diyabet önlenebilen bir durumdur.Kaderiniz sağlıksız olmak olmasın.Kendinize iyi bakın.Vücudunuzun ihtiyaçlarını karşılayın. Biliçlenelim. Çevremizi bilgilendirelim.Diyabet kaderiniz değil.
